Het magneetveld van de Aarde ligt aan de oorsprong van de "noordpool" waardoor we een kompas als oriëntatiemiddel kunnen gebruiken. Maar dat veld speelt ook een belangrijke rol in het leven op onze planeet:
- het creëert de magnetosfeer rond de Aarde
- het beschermt ons gedeeltelijk tegen deeltjesstraling van de Zon (corpusculaire straling)
Die magnetosfeer is nochtans geen hermetisch afgesloten holte. Daardoor kunnen in de buurt van de noord- en de zuidpool, stralingsdeeltjes dit deel van de atmosfeer binnendringen. Deze deeltjes, voornamelijk elektronen, liggen aan de basis van poollicht (aurora's) op het noordelijke en het zuidelijke halfrond.
Storingen en variaties in ons beschermend schild
Het magneetveld van de Aarde ontstaat in het binnenste van de Aarde waar de bewegingen van het ijzer- en nikkelrijke magma, de Aarde omvormen in een immense magneet. Aan het aardoppervlak zelf verandert het magneetveld van plaats tot plaats. Dit veranderende magneetveld doet de kompasnaald bewegen wanneer men zich verplaatst. Deze verandering laat ook toe aan bepaalde dieren zoals reisduiven, om zich te oriënteren.
Het magneetveld verandert ook in de loop der tijd. De variaties in de tijd zijn te wijten aan veranderingen in het inwendige van de Aarde maar ook aan elektrische stromen in de hogere atmosfeer. Seculaire veranderingen geassociëerd met de fluctuaties in de kern van de Aarde, zijn verantwoordelijk voor de verplaatsingen van de magnetische pool aan de noordpool.
De variaties te wijten aan de elektrische stromen in het geïoniseerde gedeelte van de atmosfeer (ionosfeer) zijn dagelijkse veranderingen en min of meer periodiek. Het magneetveld kan ook snel variëren wanneer veranderingen in de activiteit van de Zon (magnetische storm, ruimteweer) de magnetosfeer verstoren.
Deze onregelmatige en onvoorspelbare perturbaties van de beschermende magnetosfeer liggen aan de basis van:
- onderbrekingen in de grote verdeelnetten voor elektriciteit
- corrosie in pijpleidingen
- pannes in telecommunicatiesatellieten
Enkele aardmagnetische grootteorden
Benaderde veldsterkte van het magneetveld van de Aarde in nanoTesla (nT):
- In Brussel: 48.000 nT
- Aan de noordpool: 56.000 nT
- In een geostationaire baan: 100 nT
- Buiten de magnetosfeer: 5 nT
Lengte- en breedtegraad van de magnetische noordpool in het jaar:
- 1945 : 80°54'N 83°52'W
- 1970 : 81°32'N 87°04'W
- 1995 : 82°39'N 92°12'W
Magnetische inclinatie en declinatie:
- Van Brussel : 54°15' en 0°44'W
- Van Mexico : 47°20' en 6°37'O
- Van Sidney : 64°52' en 12°45'O