De luchtkwaliteit op wereldschaal lijkt steeds achteruit te gaan
Het grootste deel van de bevolking in de moderne maatschappij is zich bewust van de gevaren verbonden aan het leven in een vervuilde omgeving. Dit is waarschijnlijk wat er de geïndustrialiseerde landen toe gebracht heeft om hun beleid aan te passen en hun uitstoot efficiënter te beheren, en zodoende een betere luchtkwaliteit te verkrijgen.
Op wereldschaal lijkt het er echter op dat de luchtkwaliteit licht blijft achteruitgaan, en de situatie is vooral delicaat in vele steden in de landen van de nieuwe opkomende economieën, waar de impact van luchtverontreiniging op de volksgezondheid alarmerende proporties aanneemt.
Vele grote steden in de ontwikkelende landen lijden sterk onder luchtverontreiniging, voor een groot deel door de explosie van het wegverkeer.
Luchtvervuiling als gevolg van globale industrialisatie en urbanisatie
Als gevolg van de snelle industriële groei en verstedelijking in vele industrialiserende landen gedurende de laatste decennia, is luchtverontreiniging een groot probleem geworden, met ook een belangrijke impact op klimaatsverandering op wereldschaal.
Stedelijke verontreiniging veroorzaakt op die manier aantasting van:
- regio’s die een hoge productiviteit combineren met een hoge bevolkingsdichtheid, zoals het oosten van de VS, Europa of Japan, de primaire geïndustrialiseerde landen
- opkomende industriële landen met snel groeiende economieën, zoals China, India, Indonesië, etc.
In deze context is de kwaliteit van de lucht die we inademen een vitaal onderwerp geworden voor de wereldbevolking.
Grote steden zoals Mexico, Beijing, Shanghai, New York, Johannesburg, etc., en grote geïndustrialiseerde gebieden zoals het Ruhrgebied in Duitsland, de Benelux of de Povallei in Italië, springen er duidelijk uit als sterk vervuilde gebieden, en zijn aldus duidelijk identificeerbaar op kaarten die luchtverontreiniging tonen, zoals bijvoorbeeld voor de globale gemiddelde verdeling van stikstofdioxide (NO2) in de troposfeer (zie figuur 2).
Een paar atmosferische stoffen van belang voor luchtkwaliteit
- Stikstofdioxide (NO2), al bekend als een van de voornaamste oorzaken van fotochemische smog en zure regen, is ook verantwoordelijk voor problemen ten gevolge van irritatie van de luchtwegen (het kan astma of chronische bronchitis verergeren) en andere aandoeningen.
Dit gasvormige product wordt voornamelijk geproduceerd bij verbrandingsprocessen in de industrie of in verbrandingsmotoren.
- Zwaveldioxide (SO2) vervuilt ook de lagere atmosfeer. Hoewel vulkaanuitbarstingen sporadisch zeer grote hoeveelheden van dit gas uitstoten, is de grootste bron van zwavelhoudende verbindingen de verbranding van fossiele brandstoffen (kolen en aardolie met een hoog zwavelgehalte), alsook verschillende industriële processen (bijvoorbeeld koperraffinage).
Eenmaal in de atmosfeer wordt dit gas geoxideerd tot zwavelzuur, dat zich snel samenvoegt met water en zo fijne druppeltjes vormt, zogenaamde sulfaataerosolen.
Natuurlijke emissies van luchtvervuiling
Naast emissies ten gevolge van industriële activiteit, of het gebruik van fossiele of biobrandstoffen, mag men niet vergeten dat er ook natuurlijke emissies bestaan:
- vulkanische activiteit
- zeezout
- bliksemactiviteit
Bos- en savannebranden zijn ook soms verantwoordelijk voor extreem grote uitstoot van vervuilende gassen. Deze branden hebben voor een groot deel een menselijke oorzaak, bijvoorbeeld omwille van ontbossing of traditionele landbouwmethoden (kappen en afbranden) om de vruchtbaarheid van de bodem te verhogen. Vermoedelijk vertegenwoordigt het aantal volledig natuurlijke branden van vegetatie slechts een klein percentage.